Mahmut Yesari’nin romanlarinda toplumsal olarak en çok islenen konulardan bazilari ise Tanzimat’la baslayan Türk modernlesmesinin, Cumhuriyet’le birlikte köklü degismelere sebep oldugu yillarda yasayan Mahmut Yesari, bu degisimler karsisinda duyarsiz kalmamis ve romanlarinda siklikla bu konuya deginmistir. Modernlesme ve dolayisiyla Batililasma sonucunda kendi toplumuna yabancilasmis kisilere yer verir. Bu kisiler çogunlukla, zevk ve eglenceye düskün, sürekli yabanci kelimeler kullanan, toplumsal ve kültürel degerlerle bag kuramayan bir karaktere sahiptirler.

Mahmut Yesari bazi romanlarinda ise fabrika isçileri, köy ve köylü, isçilerin olumsuz çalisma sartlari, toplumsal adaletsizlikler, yoksulluk gibi farkli konulari ele almistir. Buna bir örnek olarak yazarin en taninan romani olan Çulluk, Türk edebiyati için son derece önemli bir eserdir. Fabrika isçilerinin, köyün ve köylünün konu edildigi ilk roman olarak edebiyat tarihimize geçmistir.

* * *

Gökyüzünde soluk bir dilim ay, uçlari salkim salkim buz tutmus iri çam dallarina takilip sallanarak yükseliyordu. Çamlarin gölgeleri sirtlarda, yamaçlarda uzanip kisaliyor, beyaz karlar üzerinde; kah yikik çatili, kirik sütunlu bir mabet harabesinin hayali canlaniyor, kah dikit magaralarini hatirlatiyordu.

Dar bogazi örten çiglari; yalniz dag baslarinda esen keskin biçak gibi rüzgarlar, sert buzlu kamçisiyla dagitip savuruyordu.

Ormana yaklasirken tereddütle bakindik. Konaginda misafir kaldigimiz yerli arkadas:

-Galiba erken geldik, dedi. Ay tepeye yükselmeli, tekeler o zaman birer ikiser görünürler. Bir kere de Geyikçi Hoca’ya soralim.

Yola çiktigimizdan beri karlar üzerindeki hayvan izlerini koklaya koklaya önümüzden giden kuru, esmer yüzlü köylüye seslendi:

-Hoca, sen ne dersin, erken mi?

Köylü, basini çevirdi, gülümsedi:

-Öyle agam, vakit erken daha…

Çulluk - e-bok, Turkiska, 2022