Bu kitap “Bilisim Teknolojileri (BT) Ekonomisi ve Toplumu” adli ilk kitabimda BT’lerin hayatimizi degistirdigi dört yerdeki (Evde, okulda, kentlerde ve isyerlerinde) incelememin üçüncüsü olan isyerlerindeki etkileri üzerinedir. Daha önce “Bilisim Teknolojileri Destekli Ögrenim” ve “Bilisim Kentleri Çagi” adli kitaplarimda BT’lerin okul ve kent yasamindaki etkilerini detaylariyla inceledim. 30 yili asan is hayatimda BT’lerin is dünyasini ve yönetimini kurulan Bilisim Sistemleri (BS) vasitasiyla nasil degistirdigini yasayarak bildigimden bu konu için uzun bir arastirma yapmak zorunda oldugumu biliyordum. Diger yandan 592 sayfayi bulan bu arastirmada sayfa sinirlamasi amaciyla BS’lerle ilgili bazi konulari (örnegin Toplam Kalite Yönetimi, 6 Sigma, Simülasyon, Gereksinim Yönetimi, Programlama vs.) kitap haricinde birakmak zorunda kaldigimi da belirtmeliyim.

Bu kitapta agirlikli olarak BT’lerin isletmelerdeki uygulamasi olan Bilisim Sistemlerinden bahsettim çünkü BT’ler BS’ler vasitasiyla isletmeleri ve yönetimlerini etkilemektedirler. Dünyanin en hizli bilgisayarini veya en yeni akilli telefonunu satin almaniz veya en hizli internet erisimine sahip olmaniz isletmeye ekstra bir katki saglamamaktadir. Ne zaman ki bu araçlar isletme süreçlerinin otomasyonunu saglayan BS’ler içinde kullanilmaya baslaninca isletme rekabetçiligine, karina veya maliyetlerinin kontrolüne bir faydasi olabilmektedir. Bu yüzden isletme yöneticilerinin bilmesi gereken en önemli konu BT araçlarini ve diger yeni teknolojik araçlari isletme is süreçlerinde nasil verimli ve etkin bir sekilde kullanabileceklerini bilmeleridir. Bilmiyorlarsa da bilenleri ise almalaridir. En son yenilikleri kullanmak belki de firmaya zarar vermekte veya rekabet dezavantaji olusturmaktadir. Bu açidan öncelikle bugün BS’lerin hangi isletme fonksiyonlarini nasil etkiledigini ve gelecekte nasil etkileyebilecegini anlatmaya çalistim. Örnegin, Yapay Zekâ (YZ) ve onun en önemli uygulamalarindan birisi olan Robotiklerin is süreçleri ve isletme yönetimlerini yakin bir zamanda nasil etkileyebileceginden bahsettim. Endüstri 4.0 teknolojileriyle insan ve makinelerin birlikte nasil verimli ve etkin bir sekilde çalismalari gerektigi insanligin ve isletmelerin önünde duran en önemli konulardan birisi oldugunu söylemek fazla fütüristik bir kehanet degil.

Kitapta Isletmelerde kullanilan Bilisim Sistemleriyle ilgili temel konulara bir bütünlük içinde bakarken kitabin arka kapagindaki sorulari cevaplamaya çalistim. Bilisim Sistemleri arasindaki iliskileri, farkliliklarini ve birbirlerini nasil tamamladiklarini satir aralarinda vermeye çalistim. BS’lerle isletme süreçlerinin nasil bütünlestirilecegi isletmelerdeki en yeni yönetim sorunlari oldugu unutulmamalidir. Isletme yöneticilerinin hatirlamasi gereken bir önemli konuda BS’lerin bir yazilim ve degisim projesi olmasidir.

Bilisim Teknolojileri ve Sistemleri okuryazarligi için bilinmesi gereken bazi teknik, bilimsel ve teknolojik terimlerin kisaltmalarini kitapta ilk kullanildiginda uzun ve kisaltilmis yazilimlariyla birlikte kullandim. Örnegin Veritabanlari (VT), Veri Isleme Sistemi (VIS), Kurumsal Is Zekâsi (KIZ), Yönetim Bilisim Sistemi (YBS), Karar Destek Sistemi (KDS), Veri Ambari (VA), Veri Madenciligi (VM), Kurumsal Kaynak Planlama (KKP), Müsteri Iliskileri Yönetimi (MIY), Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY), Ofis Otomasyon Sistemi (OOS) ve Bilgi Yönetimi (BY) en fazla kullandigim kisaltmalardir. Kitap sonundaki “Kisaltmalar” tablosunda tüm kisaltmalari listelemeye çalistim. Ayrica birçok terimin Ingilizcesini de parantez içinde vermeye çalistim. Örnegin Veritabanlari (Database) gibi. Dilimize girmis birçok yabanci teknik terim ve kelimelerin Türkçesini kullanmaya özen gösterdim ve bu yabanci kelimeleri de parantez içinde yazdim.

Ayrica BT’lerin BS’ler vasitasiyla isletmeler üzerindeki etkilerini incelerken, birazda üniversitelerimizde YBS bölümlerinde okutulan BS’lerle ilgili uzmanlik konularinin çogunu özetlemeye çalistim. Özellikle is Dünyasinda çokça kullanilan bazi konulara (VIS, YBS, KDS, VT, VA, BY, US, KKP, MIY, Sistem yaklasimi, SGYD vs.) biraz detayli bakmaya çalistim. Kisacasi kitapta isletmelerde Bilisim Teknolojileri ve Sistemleri denince akla gelebilecek birçok konuya deginmeye çalistim. Bu yüzden bu kitabin BS alaninda bir elkitabi veya kaynak kitap olarak düsünülmesinde fayda vardir.

Bu kitapta ilkokul ögretmenim Sayin Serare Özyagci hanimdan, en son Doktora tez danismanim sayin Prof. Dr. Len Rogers’a kadar yüzlerce kisinin emeginin oldugu unutulmamalidir. 1984’ten beri Türkiye, ABD, Kanada ve Ingiltere de çalistigim veya danismanligini yaptigim onlarca firma ve müsterilerimin katkilarini unutabilir miyim? Burada isim isim tesekkür edemedigim ancak bu kitabin yazilmasinda katkilari olan daha yüzlerce kisi var, hepsine en içten dileklerimle tesekkür ederim. Hayatta neyi tek basimiza yapabiliyoruz ki?

Bu kitap 30+ yildir üretim planlama ve stok kontrol müdürü, metot etüdcü, sistem analisti, programci, VT tasarimcisi ve yöneticisi, BS proje yöneticisi, üniversite ögretim görevlisi ve BS danismani olarak isletmelerde Bilisim Sistemleri alaninda yaptigim çalisma ve tecrübelerin kayit altina alinmaya çalisilmis bir özetidir. Tabii ki kitabin hatalari ve eksikleri vardir ve bunlar tamamen bana aittir. Kitabin gelistirilmesi ve zenginlestirilebilmesi için hertür düzeltme ve fikirlere açik oldugumu bir kere daha belirtmek isterim.

Mustafa Çoruh

Kdz. Eregli, Mart 2018

Isletmelerde Bilisim Sistemleri Yönetimi - e-bok, Turkiska, 2018